Dünyanın ilk hizmet kulübü olan ve ABD’nin Illinois eyaletinde bulunan Chicago Rotary Kulübü, 23 Şubat 1905 yılında Paul P. Harris tarafından kuruldu. Harris’in isteği, gençliğini geçirdiği küçük kasabalarda bulduğu dostane ruhu, mesleki bir kulüpte tekrar yakalamaktı. “Rotary” adı, ilk başlarda toplantıların, üyelerin ofisleri arasında dönüşümlü olarak gerçekleştirilmesi adetinden yola çıkarak oluşturuldu.
Rotary'nin popülaritesi, kuruluşunu takip eden ilk on yıl içinde tüm Amerika Birleşik Devletleri’ne yayıldı. San Francisco’dan New York’a kadar kulüpler kuruldu. 1921 yılına gelindiğinde, Rotary kulüpleri altı kıtaya yayılmıştı. Kuruluş, bir yıl sonra Uluslararası Rotary adını aldı.
Rotary büyüdükçe, misyonu, kulüp üyelerinin mesleki ve sosyal çıkarlarına hizmet etmekten öteye geçti. Rotaryenler, ihtiyacı olan topluluklara hizmet verilmesine yardım etmek amacıyla kaynaklarını birleştirmeye ve yetenekleri ile bu alanlara katkıda bulunmaya başladılar. Kuruluşun bu ideale bağlılığı, en iyi şekilde kuruluşun “Kendinden Önce Hizmet” temel prensibinde ifade edilmektedir. Rotary daha sonra, Dörtlü Deney adı verilen ve yüzlerce dile çevrilmiş olan bir Etik Bildirgesini de kabul etti.
Rotaryenler, İkinci Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında, uluslararası anlayışı geliştirme hususunda giderek daha fazla katılımcı olmaya başladılar. 1942 yılında Londra’da gerçekleştirilen bir Rotary konferansında, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) kurulmasına yönelik ilk tohumlar atıldı. Çok sayıda Rotaryen, Birleşmiş Milletler’in danışmanları olarak hizmet verdiler.
1917 yılında Rotaryenler tarafından “tüm dünyada hizmet yapmak” amacıyla kurulan bir bağış fonu, 1928’de Rotary Vakfı olarak tanınan ve kar amacı gütmeyen bir şirkete dönüştü. 1947 yılında Paul Harris’in ölümü üzerine, Rotaryenlerin Harris onuruna yaptığı ve toplamı 2 milyon doları bulan bir bağış yağmuru ile, Vakfın ilk programı olan ve günümüzde Elçilik(Ambassadorial) Bursu adı verilen lisansüstü eğitim bursları başlatıldı. Bugün, Rotary Vakfı’na yapılan bağışlar, yıllık olarak 80 milyon doları geçmektedir. Bu bağışlar, Rotaryenlerin, tüm dünyada umut dağıtmasını ve uluslararası anlayışı geliştirmesini sağlayan, çok geniş çaplı hizmet çalışmalarını ve eğitim programlarını desteklemektedir.
Rotary, 1985’te, tüm dünya çocuklarını çocuk felcine karşı aşılamayı hedefleyen tarihi bir karar aldı. Çocuk Felcini Yoketme Programı(Polio Plus Programı) aracılığı ile sivil toplum örgütleri ve ulusal hükümetlerle işbirliği içinde çalışan Rotary, özel sektörde, çocuk felcinin dünya üzerinden silinmesine yönelik global kampanyaya en büyük katkıyı sağlayan kuruluştur. Rotaryenler, yüzbinlerce Polio Plus Programı gönüllüsünü harekete geçirmiş ve dünya genelinde bir milyardan fazla çocuğu aşılamıştır. Resmi olarak çocuk felcinden arınmış bir dünya için hedef tarih olan 2005 yılında, Rotary, bu amaç için yarım milyar dolardan fazla katkı sağlamış olacaktır.
Rotary, 21. yüzyıla yaklaşırken, toplumun değişmekte olan ihtiyaçlarına cevap verecek çalışmalar yapmış; bu kapsamda, hizmet çabalarını çevre sorunları, okuma-yazma bilgisizliği, açlık ve korunmaya muhtaç çocuklar gibi acil hususları ele alacak şekilde genişletmiştir. Kuruluş, (dünya çapında) kadınları ilk defa 1989’da üye olarak almaya başlamıştır. Günümüzde, çeşitli mesleklerden 90,000 kadın üye bulunmaktadır. Berlin Duvarı’nın yıkılması ile Sovyetler Birliği’nin dağılmasını takiben, Orta ve Doğu Avrupa’da Rotary kulüpleri kurulmuş veya mevcut kulüpler geliştirilmiştir. Günümüzde, 160’dan fazla ülkedeki yaklaşık 30.000 Rotary kulübünde, 1,2 milyon Rotaryen bulunmaktadır.
ROTARY KRONOLOJİ
1905 ___ Chicago, Illinois, ABD’de ilk Rotary kulübü organize oldu. 1908 ___ İkinci kulüp San Francisco, California, ABD’de kuruldu. 1910 ___ İlk Rotary Konvansiyonu Chicago’da yapıldı. 1912 ___ Manitoba, Kanada’daki Winnipeg Rotary Kulübü ABD dışında resmi charter alan ilk kulüp oldu. (Kulüp 1910’da kurulmuştu.) 1917 ___ Rotary Vakfı’nın öncüsü olan bağış fonu kuruldu. 1932 ___ Chicago’lu Rotaryen Herbert J.Taylor, Dörtlü Öz Denetimi formüle etti. 1945 ___ 49 Rotaryen, San Francisco’da Birleşmiş Milletler Charter’ına yardım etti. 1947 ___ Rotary kurucusu Paul Harris öldü; ilk 18 Rotary Vakfı bursu verildi. 1962 ___ Melbourne, Florida, ABD’de ilk İnteract Kulübü kuruldu. 1965 ___ Rotary Vakfı, Eşlendirilmiş Bağış ve Grup İnceleme Değişim programlarına başladı. 1978 ___ Uluslararası Rotary’nin en büyük konvansiyonu, 39834 katılımla Tokyo’da gerçekleşti. 1985 ___ Rotary, tüm dünya çocuklarını polio’ya karşı aşılamak üzere PolioPlus programını ilan etti. 1989 ___ Yasama Kurulu, Rotary üyeliğini dünya çapında kadınlara açtı; Budapeşte, Macaristan ve Varşova, Polonya Rotary Kulüpleri, yaklaşık 50 yılda ilk defa charter aldılar. 1990 ___ Moskova Rotary Kulübü, Sovyetler Birliğinde ilk charter alan kulüp oldu. 1990 ___ (1991)Dünya Gezegenini Koruyunuz programı, 2000’e yakın Rotary-destekli çevre projesine ilham verdi. 1994 ___ Batı Yarımküre, POLIO’dan arındırılmış ilan edildi. 1999 ___ Barış ve Anlaşmazlıkların Çözümünde Uluslararası Çalışmalar için Rotary Merkezleri kuruldu. 2000 ___ Batı Pasifik POLIO’dan arındırılmış ilan edildi. 2001 ___ 30000’inci Rotary kulübü charter aldı. 2002 ___ Avrupa POLIO’dan arındırılmış ilan edildi; ilk 70 Rotary Barış Bursiyeri çalışmaya başladı.
ROTARY’NİN AMACI
Rotary'nin amacı;
- Bütün değerli teşebbüslerin temeli sayılan hizmet idealinin teşvik edilmesi ve geliştirilmesi, - Tanışıklığın bir hizmet fırsatı olarak geliştirilmesi ve değerlendirilmesi, - İş ve meslek hayatında yüksek ahlak standartlarının teşviki, bütün yararlı mesleklerin değerinin tanınması ve takdir edilmesi ve her Rotaryen’in kendi işini ve mesleğini , topluma bir hizmet fırsatı sayarak yüceltmesi, - Her Rotaryen’in “Hizmet ideali”ni kişisel hayatında, iş ve meslek hayatında ve toplum hayatında uygulaması, - Hizmet İdealinde birleşmiş iş ve meslek adamları arasında Dünya çapında dostluk ilişkileri kurmak suretiyle Uluslar arası anlayışın, iyi niyet ve barışın geliştirilmesi, olarak tanımlanır.
Bu esaslara göre Rotary;
- Bir anlayış ve yaşam biçimidir. - Toplumsaldır ve gizli hiçbir yönü yoktur. - Uluslararası tanışıklığı geliştirir. - Dostluk ve arkadaşlığın gelişmesine olanak verir. - İş ve meslek adamları arasında bilgi alışverişine fırsat sağlar. - İş ve meslek adamlarına birbirine destek olma olanağı verir. - Dostluk ve arkadaşlık ortamı içinde daha insancıl bir toplum yaratır. - Üyelerin liderlik yeteneklerini geliştirerek yapıcı çalışmalarla topluma yararlı olmalarını sağlar. - Dünya devletleri arasında ilişkilerin gelişmesine ve evrensel barışın sağlanmasına aracı olur.
ROTARY’NİN HİZMET İDEALİ
Bu bakış açısı tüm Dünya Rotaryenlerini içine alan bir tavrı belirtir ve bu hizmet ilkesi Dünya üzerindeki tüm insanları ortak bir amaç çerçevesinde bir araya getirir.
Temmuz 2006 tarihi itibari ile, hizmet idealinde birleşmiş 1.200.000’nin üstünde kişi 30.000 ‘i aşan Rotary Kulübü’nün üyesidir. Rotary Kulüp üyeliği yalnızca ve davet üzerine , bölgedeki meslek guruplarından 5’e kadar veya üye sayısı 50 den fazla olan Kulüplerde, Kulüp üye sayısının ’una kadar kişilerin seçilmesi ile oluşur. Rotary Kulüplerinde sınıflandırmanın amacı; her kulüpte bölgedeki bütün iş ve mesleklerin tam bir kesitinin bulunmasını sağlamaktır.
ROTARYENLER ; karışıklığın olduğu yerde düzen , çirkinliğin olduğu yerde güzellik , yalnızlığın ve yanlış anlamanın olduğu yerde mutluluk ve sağlık yaratmak için uğraşır.
Bu ilkeye göre,
Rotary ; dostluk havası içinde ve tarafsız bir ortamda dini, ırkı ve siyasi görüşü farklı kişilerin bir araya gelmesini sağlamaya çalışan bir kuruluştur. Buna göre düşünce ve görüşler farklı olsa dahi insanlar arasında sık sık bölünmelere neden olan partizanca faaliyetlerden kaçınılarak birleşmiş yararlar için işbirliği ve anlayışın gelişmesine de yardım eder.
ROTARYENLER; olanak olan her yerde ve her yönde hizmet verirler.
ROTARYEN; İşini yalnızca bir geçim kaynağı olarak düşünmeyen kişidir. Rotaryen için işi ve mesleği yaşamını sürdürmesi ve diğer insanlara hizmet vermesini sağlayan bir araçtır.
Bunun yanında her ROTARYENden ülkesine ve inançlarına sadık olması beklenir. Zira siyasi ve dini görüşler kişinin yalnız kendisini ilgilendiren bir husustur.
Başlangıçta dayanışma amaçlı bir kuruluş görünümünde olan Rotary’de zamanla yalnız dayanışmanın iş ve meslek sahibi kişilerin devamlı olarak ilgisini çekmeye yeterli olmayacağı anlaşıldığından amaç giderek kendinden önce hizmet görüşüne yönlenmiş ve görüş giderek yaygınlaşmış ve benimsenmiştir.
Rotary prensipleri, üyeliğin verdiği hakların ticari yararlar için kullanılmasını yasaklar . Nitekim her Rotaryen’in uyması gereken “İş ve Meslek Sahibi Rotaryenlerin Bildirisi” nin son paragrafında:
“İş ve meslek ilişkilerinde normal olarak başkalarına tanımadığım öncelik ve avantajları Rotaryenlere de tanımamayı ve aynı şekilde Rotaryen dostlarımdan da benzeri öncelik ve avantajlar beklememeyi iş ve meslek sahibi bir Rotaryen olarak kabul ve beyan ederim” denilmektedir.
Rotary’nin temel yaklaşımı, insanlar ve uluslar arası ortak değer yargıları oluşturmak, insanları birbirine yaklaştırmak ve evrensel barışa katkı sağlamaktır.
Her ülkede bireyler , her şeyi devletten beklemeden Ülke sorunlarına sahip çıkarak hizmet verenlere destek olurlar. Bu, çoğu kez kişisel hareket tarzında değil, kişilerin bir araya geldikleri SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ eliyle gerçekleşir.
Rotary, diğer sivil toplum örgütlerinden farkı olarak bir yardım derneği ya da yalnız bir dostluk topluluğu değildir. Rotary’nin öngördüğü yardım sadaka veya iane şeklinde yapılmaz.
Rotary, 1915’te kurulan Kwanis, 1917 de kurulan Lions ve 1919 da kurulan Optimist ve Zonta gibi organizasyonlara örnek olmuş, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim, ve Kültür Organizasyonu UNESCO‘nun kurulmasına zemin hazırlamış bir organizasyondur.
Rotary Kulüpleri ve Rotaryenlerin, Rotary’nin amacına ulaşmak yolunda başardıkları ve planladıkları her çalışma Rotary’nin önerdiği Programlar içinde yer bulur.
Kulüpler ve üyeler programlarını iyi uygulayabilirlerse bir hizmet kuruluşu olarak Rotary büyümeye devam edecek ve bütün Dünyada gördüğü saygıyı sürdürecektir.
1935 Meksika Konvansiyonuna kadar altı ilkede toplanan Rotary’nin amacı, 1951 Atlantic City Konvansiyonunda dört bölümden oluşan tek maddeye indirilmiştir.
Bir Rotaryen’den aşağıdaki dört bölümü geliştirmesi ve teşvik etmesi istenir.
Bunlar; - Tanışıklığın geliştirmesinin bir hizmet fırsatı sayılması, - İş ve meslekte yüksek ahlaki standartların tesisi, yararlı bütün işlerin saygıdeğer olduğunun kabul edilmesi ve her Rotaryenin kendi iş ve mesleğini topluma hizmet fırsatı olarak yüceltmesi, - Her Rotaryen’in hizmet idealini kendi kişisel iş ve toplum hayatına uygulaması, - Hizmet idealinde birleşmiş iş ve meslek adamları arasında Dünya çapında dostluk ilişkileri kurarak karşılıklı anlayışlı iyi niyet ve barışın geliştirilmesidir.
